प्राधिकरणमा कर्मचारी संगठनको “गाईजात्रा”

काठमाडौं, १३ वैशाख । नेपाल विद्युत् प्राधिकरणका कार्यकारी निर्देशक रामेश्वर यादव आफ्नो कार्यकक्षमा बसेर काम गर्न नपाएको दुई हप्ता नाघ्यो । प्राधिकरणभित्र रहेका कर्मचारी संगठनहरूको आ–आफ्ना स्वार्थका माग राखेर आन्दोलन गरेपछि उनीले काम गर्न नपाएका हुन् । 

आफ्नो कार्यकक्ष अगाडि प्राधिकरणभित्रका कर्मचारी संगठनहरूले विभिन्न माग राखेर आन्दोलन गरेपछि उनले दुई हप्तादेखि आफ्नो दैनिक काम कारबाही अघि बढाउन नसकेका हुन् । आफ्नो कार्यकक्षमा जान नसकेपछि उनले कहिले ऊर्जा मन्त्रालयका एउटा कोठामा बसेर त कहिले प्राधिकरणभित्रकै अर्का कोठामा बसेर सामान्य काम मात्र अघि बढाए । कहिलेकाही कर्मचारीहरूको धर्ना सकिएपछि प्राधिकरणभित्र गएर गर्नैपर्ने अत्यावश्यक काम भने उनले गर्दै आएका छन् । ‘दुई हप्तादेखि ट्रेड युनियनको लफडाले कुनै काम गर्न सकेको छैन ।’ कार्यकारी निर्देशक यादवले भने, ‘काम गर्न नपाउँदा धेरै काम रोकिएका छन् ।’
चैत तेस्रो सातादेखि सरुवा कार्यविधिको कार्यान्वयनलाई लिएर प्राधिकरणभित्रका पाँच कर्मचारी संगठन पक्ष र विपक्षमा उभिएपछि प्राधिरणमा सुरु भएको तनाव वैशाख लागेपछि झन् बढेको थियो । प्राधिकरण कर्मचारी संघ र युनियन कार्यविधि लागू गर्न नहुने पक्षमा थिए भने प्राधिकरण संगठन, राष्ट्रिय संगठन र परिषद् लागू गर्नुपर्छ भन्ने पक्षमा थिए । यही विषयलाई लिएर ३ वैशाखमा राष्ट्रिय कर्मचारी संगठनले प्राधिकरणका १० हजार कर्मचारीको सम्पूर्ण विवरण भएको कम्प्युटर नियन्त्रणमा लिएपछि विगत दुई हप्तादेखि प्राधिकरणमा धर्ना र विरोध हुँदै आएको छ । सरुवा मनलाग्दी तरिकाले गरेको भन्दै उनीहरूले कम्प्युटर नियन्त्रणमा लिएको जनाएका थिए । त्यसपछि प्राधिकरणका गोप्य कम्प्युटर नियन्त्रणमा लिनेमाथि कारबाही गर्नुपर्ने आवाज अन्य चार संगठनले राखे ।
प्राधिकरण व्यवस्थापनले राष्ट्रिय कर्मचारी संगठनका अध्यक्ष सीताराम थापा लगायतको समूहले तीन कम्प्युटर लुटेको भन्दै प्रशासन कार्यालयमा निवेदन समेत दियो । कम्प्युटर नियन्त्रणमा लिएका माथि कारबाहीको माग गर्दै अन्य संगठनले धर्नासमेत दिए । दुई दिनपछि कम्प्युटर फिर्ता गरेपछि फेरि उनीहरूले आन्दोलनको माग राखेर कार्यकारी निर्देशकको कार्यकक्ष अगाडि धर्ना दिए । उनीहरूको धर्ना लगत्तै फेरि कर्मचारी संघले धर्ना दियो । ‘दुई हप्तादेखि कर्मचारी संगठनहरूले प्राधिकरणमा गाईजात्रा नै देखाए ।’ प्राधिकरणका एक उच्च अधिकारीले भने, ‘कार्यकारी निर्देशकको कार्यकक्षमा घेराउको प्रतिस्पर्धा नै चल्यो, प्राधिकरणको हकहितभन्दा पनि सबै कर्मचारी संगठनहरू आफ्ना मान्छेको सरुवा र बढुवाका लागि आन्दोलन गरे । उनका अनुसार, प्राधिकरणका कार्यकारी निर्देशकले उनीहरूको मागलाई उचित सम्वोधन गर्न सकेनन् भने कर्मचारीहरू पनि निर्लज्ज भएर आफ्ना मान्छेको सरुवा, बढुवाको विषयलाई लिएर धर्ना र विरोधमा उत्रिए ।
जलविद्युत् उत्पादन, वितरण र प्रसारणको महत्त्वपूर्ण जिम्मेवारी लिएको प्राधिकरण व्यवस्थापनले कर्मचारी संगठनकै किचलोमा बढी समय बिताउनुपरेको र अरू काममा ध्यान दिन नपाएको गुनासो प्राधिकरणका ती अधिकारीले पोखे । ‘प्राधिकरणको आधिकारिक ट्रेड युनियनको चुनाव नहुँदा पाँच कर्मचारी संगठनका नेताहरूलाई प्राधिकरणले ज्वाइँ पालेसरह पाल्नुपरेको छ ।’ प्राधिकरणका अर्का अधिकारीले भने, ‘देशभरका एक हजार कर्मचारी विभिन्न ट्रेड युनियनका नेता भएकै कारण काम गर्दैनन, उनीहरूका लागि कोठादेखि फोन, फ्याक्स, इमेल इन्टरनेटलगायत प्राधिकरणले सहयोग गरेको छ, वर्षको ३ करोडभन्दा बढी त उनीहरूले नै खर्च गर्छन् ।’
कर्मचारी संगठनहरूको तनावका कारण दुई हप्तादेखि कार्यकारी निर्देशक यादवले स्वदेशी तथा विदेशी प्रतिनीधिहरूसँग भेट्न पाएका छैनन् भने दुई हप्ताभित्र गरिने महत्त्वपूर्ण भेटघाटसमेत रद्द गरिएको प्राधिकरण कार्यकारी निर्देशकको सचिवालयले जनाएको छ । अर्कोतर्फ प्राधिकरणमा सेवा लिन जाने सर्वसाधारण र अन्य व्यक्तिहरूले समेत कार्यकारी निर्देशकको गेटमा पुगेर ट्रेड युनियनहरूको धर्ना हेरेर फर्कनुपर्ने वाध्यता छ ।
उत्पादन, प्रसारण र वितरणमध्ये वितरणबाहेक उत्पादन र प्रसारण लाइन निर्माणमा असफल जस्तै देखिएको प्राधिकरण आर्थिक धराशायी हुँदै गएपछि कर्मचारी संगठनहरू भने झिना–मसिना कुरामा अल्झिरहेका छन् । वाह्य जे–जस्ता माग देखाए पनि भित्री रूपमा भने आफ्ना कार्यकर्ताको आकर्षक ठाउँमा सरुवा गर्न नपाएको कारण नै धेरै आन्दोलन गरिरहेको प्राधिकरणका अधिकारीहरू आरोप लगाउँछन् । यो आरोपलाई आंशिक रूपमा सत्य ठान्छन्–कर्मचारी संगठनका कार्यवाहक अध्यक्ष खगेन्द्र शाही । ‘पछिल्ला समयममा कर्मचारी संगठनहरू झिना–मसिना कुरामा अल्झिएको जस्तो देखिएको छ, ठुल्ठूला कुरामा भन्दा साना कुरामा अल्भँmदा ट्ेरड युनियनको अभियान नै गलत हो कि भान पर्लाकी भन्ने आशंका जागेको छ ।’, उनले भने ।
कर्मचारी संघका वरिष्ठ उपाध्यक्ष इन्द्र न्यौपाने भने प्राधिकरणभित्र मौलाएको दण्डहिनताको संस्कृति मौलाएको र यसको व्यवस्थापन प्राधिकरण व्यवस्थापनले गर्न नसक्दा समस्या आएको बताउँछन् । ‘प्राधिकरणका सबै कर्मचारीको विवरण भएको कम्प्युटर लुट्दा पनि केही कारबाही नहुने कस्तो दण्डहिनता हो ।’, उनले भने । राष्ट्रिय संगठनका अध्यक्ष सीताराम थापा भने प्राधिकरणले ल्याएको सरुवा कार्यविधि लागू हुन्न भनेर भन्नु र सरुवामा मनोमानी गर्ने प्रवृत्ति गलत भएकोले र कतिपय व्यवस्थापनले आफूले गरेको निर्णय कार्यान्वयन नगर्दा समस्या आएको बताउँछन् ।