गुणस्तरहीन सिमेन्ट प्रयोग

काठमाडौं, ३० असोज । निर्माणाधीन ‘त्रिशूली–३ ए’ जलविद्युत् आयोजनामा गुणस्तरहीन सिमेन्ट प्रयोग गरेर ठेकेदार कम्पनीले बदमासी गरिरहेको भेटिएको छ । बदमासी सार्वजनिक भएपछि आयोजनाको निर्माण कार्यसमेत रोकिएको छ ।
आयोजनामा सिभिल र इलेक्ट्रोमेकानिकलको काम गरिरहेको चाइना गेजुवा ग्रुप अफ कम्पनीले गुणस्तरहीन सिमेन्टको प्रयोग गरेर जलविद्युत् आयोजना निर्माण गरिरहेको भेटिएको हो । सोमबार कर्मचारी संगठनका प्रतिनिधि, आयोजनाका कर्मचारी, सञ्चारकर्मीलगायत सिमेन्ट स्टोर गरिएको देवीघाट जलविद्युत् आयोजनाको स्टोर र आयोजनास्थलनजिक स्टोर गरिरहेको सिमेन्टमा पुग्दा उक्त बदमासी पत्ता लागेको हो । ती स्टोरमा रहेको सिमेन्ट हेर्दा डल्ला परेर काम नलाग्ने अवस्थामा भेटिएको थियो । ‘देवीघाटमा रहेको स्टोरका १२ सय टन र आयोजनास्थलमा रहेको पाँच सय टन गरी १७ सय टन बराबर करिब ३५ हजार बोरामा रहेको सिमेन्टमध्ये ८० प्रतिशतभन्दा बढी अम्बुजा नामको सिमेन्ट गुणस्तरहीन भेटिएको छ,’ राष्ट्रिय कर्मचारी संगठनका अध्यक्ष सीताराम थापाले भने, ‘सिमेन्ट ल्याइएको ९० दिनभन्दा बढी उपयोग गर्न पाइँदैन तर ६ महिनाभन्दा बढी म्याद गु्रजिसके पनि त्यो सिमेन्ट प्रयोग गरिरहेको भेटिएको छ ।’ १७ सय मेट्रिकटन सिमेन्टको करिब तीन करोड रुपियाँ पर्छ ।
गत शुक्रबार मात्र ठेकेदार कम्पनीले गुणस्तरहीन सिमेन्ट प्रयोग गरिरहेको पत्ता लागेको थियो । त्यसपछि आयोजना व्यवस्थापनले त्यो सिमेन्ट प्रयोग नगर्न भनेपछि ठेकेदार कम्पनीले आफ्नो ल्याब रहेको र तीन दिनभित्र ल्याब टेस्ट गरेर उपयुक्त देखिए मात्र प्रयोग गर्ने बताएको थियो ।
आयोजनाका उत्तम अमात्यले भने राम्रो सिमेन्ट टेस्टका लागि पठाएको निरीक्षणमा पुगेका सञ्चारकर्मीमाझ बताएका थिए । ठेकेदार कम्पनीले मंगलबारसम्म टेस्टको परिणाम आएपछि मात्र प्रयोग गर्ने बताएको छ । आयोजना प्रमुख ऋषिकेश शर्माले म्याद गुज्रेको सिमेन्ट प्रयोग गर्न नदिएको र नयाँ सिमेन्ट मात्र प्रयोग गर्न ठेकेदार कम्पनीलाई भनेको जानकारी दिए । नेपाल विद्युत् प्राधिकरणले समेत १७ सय मेट्रिकटन सिमेन्टमा गुणस्तरको समस्या देखिएको बताउँदै गुणस्तरहीन सिमेन्ट प्रयोगमा रोक लगाइएको र नयाँ सिमेन्ट प्रयोग गर्न भनिएको प्राधिकरण उत्पादन तथा निर्माण विभागका महाप्रबन्धक रामचन्द्र पाण्डेले जानकारी दिए । ‘सिमेन्ट जमेको भेटिएपछि हामीले त्यो सिमेन्ट प्रयोग नगर्न भनिसकेका छौँ, त्यो सिमेन्टको सट्टामा नयाँ सिमेन्ट प्रयोग गर्नुपर्छ,’ उनले भने । उनले ठेकेदार कम्पनीले राम्रो सिमेन्टमा जमेको र गुणस्तरहीनसमेत मिसाएर प्रयोग गर्नसक्ने भएकाले त्यो ठेकेदार कम्पनीको स्टोरमा सिल गर्न भनिएको बताए पनि अहिलेसम्म ठेकेदार कम्पनीको स्टोरमा सिल गरिएको छैन ।
रसुवा र नुवाकोट जिल्लाको संगमस्थलमा बनिरहेको आयोजनामा चाहिने सिमेन्ट स्टोर गरिरहेको ठाउँमा ती जिल्लाका प्रमुख जिल्ला अधिकारीले सिल गर्नुपर्ने हुन्छ तर सार्वजनिक भए पनि अझै सिल गरिएको छैन ।
आयोजना स्रोतका अनुसार सिमेन्टको गुणस्तर ५३ ग्रेड हुनुपर्नेमा २३–३३ प्रतिशत मात्र भेटिएको छ । ‘स्टोरमा तुरुन्तै सिल गरेर उपयोग गर्न दिनुहुँदैन, सबै सिमेन्ट सिज गर्नुपर्छ’ थापाले भने, ‘गुणस्तरहीन सिमेन्ट प्रयोग गर्दा आयोजनाको पूर्वाधार कमजोर हुने हुनाले त्यसतर्फ सचेत हुनुपर्छ तर प्राधिकरण व्यवस्थापनले गुणस्तरहीन सिमेन्ट प्रयोग गर्न दिएर मिलेमतो भएको देखाएको छ ।’ कर्मचारी संगठनका अध्यक्षले सिमेन्ट म्याद गुज्रेको बताए पनि महाप्रबन्धक पाण्डेले भने म्याद गुज्रेको नभई ठेकेदारको कमजोर स्टोरका कारणले सिमेन्ट जमेको बताए ।
गुणस्तरहीन सिमेन्ट प्रयोग गरिरहेको भेटिएपछि सोमबारदेखि नै आयोजनाको निर्माण कार्यसमेत रोकिएको छ । स्रोतका अनुसार ठेकेदार कम्पनीले नयाँ सिमेन्ट नल्याएका कारण आयोजनाको निर्माण नै रोकिएको हो । आयोजना प्रमुख शर्मा भने सिमेन्टबाट हुने कार्य मात्र रोकिएको बताउँछन् । ‘सबै काम रोकिएको छैन, सिमेन्टबाट हुने काम मात्र रोकिएको हो’ उनले भने । तर, स्रोतका अनुसार सिमेन्टविना आयोजनाको कुनै पनि काम अघि बढ्न सक्दैन ।
त्रिशूली ‘ए’ जलविद्युत् आयोजनाको क्षमता ६० मेगावाटबाट बढाएर ९० मेगावाट छिट्टै बन्ने र त्यसका लागि बढी सिमेन्ट चाहिने हुनाले ठेकेदार कम्पनीले धेरै परिणाममा सिमेन्ट ल्याएको र आयोजनाको कामसमेत ढिलाइ गरेका कारण बढी सिमेन्ट स्टोर भई जम्न पुगेको आयोजना स्रोतले जनाएको छ । आयोजना निर्माणकार्य बल्ल करिब २० प्रतिशत मात्र पूरा भएको छ ।