कुलेखानीको सुरुङ निर्माण तीव्र

काठमाडौं, २३ असोज । सुस्तगतिमा सुरुङ खन्ने काम भइरहेको १४ मेगावाटको कुलेखानी तेस्रो जलविद्युत् आयोजनामा सुरुङ निर्माण दु्रतगतिमा हुन थालेको छ ।
केही दिनअघिसम्म प्रतिदिन चार मिटर मात्र सुरुङ खन्ने काम गरिरहेको निर्माणाधीन आयोजनामा अहिले प्रतिदिन १५ मिटर सुरुङ निर्माण भइरहेको छ । आयोजना प्रमुख मधुसूदनप्रताप मल्लका अनुसार अहिले पाँच ठाउँबाट सुरुङ निर्माण सुरु भएपछि प्रतिदिन सरदर १५ मिटरको दरले सुरुङ निर्माण कार्य भइरहेको छ ।
सहायक सुरुङसहित पाँच हजार नौ सय सुरुङमध्ये अहिलेसम्म ३२ सय मिटर सुरुङ निर्माण भइसकेको छ भने बाँकी पनि द्रुतगतिमा भइरहेको छ । मुख्य सुरुङ ४३ सय मिटर रहेकामा १६ सय मिटर सुरुङ खनिइसकिएको छ भने सहायक अटिको निर्माण कार्य पूरा भइसकेको छ । ‘पहिलाभन्दा अहिले सुरुङ निर्माण द्रुतगतिमा भइरहेको छ, अहिले पाँच ठाउँबाट सुरुङ खन्ने कार्य भइरहेको छ,’ उनले भने ।
अहिलेको सुरुङ निर्माणमा कुनै समस्या नआएमा अब ६ महिनाभित्र सुरुङ निर्माण पूरा गर्ने लक्ष्य आयोजनाको छ । ‘आयोजनामा भूवनोटजस्ता समस्या आउन सक्छन्, यदि नआएमा ६ महिनाभित्र सुरुङ निर्माण पूरा गर्न सक्छाँै,’ आयोजनामा परामर्शदाताको काम गरिरहेका नियाज अहमदले भने ।
गत २१ मंसिरमा निर्माण सम्पन्न गर्नुपर्ने सो आयोजनाका लागि चिनियाँ पक्षले थप समयको माग गरेपछि प्राधिकरणले थप आठ महिना समय थपेको थियो । तर, पछि मूल्यवृद्धिले लागतमा वृद्धि, बन्द, हडतालको समस्या देखाउँदै गत पुस २५ मा एकतर्फी सम्झौता तोडेको थियो । दुवै पक्षको विवादका कारण अन्योलमा परेको सो आयोजनाबारे गत ६ फागुनमा नेपाल विद्युत् प्राधिकरणका प्रतिनिधि र सिनो हाइड्रो कम्पनीका प्रतिनिधिबीच काठमाडांैमा भएको वार्तामा कम्पनी पुन: काममा फर्कन तयार भएको थियो । दुवै पक्षको सहमतिमा कुलेखानी तेस्रो निर्माणका लागि ३० महिना समय थपिएको थियो । तर, अहिले दु्रतगतिमा सुरुङ निर्माण भएपछि प्राधिकरण आयोजनाको निर्धारित समयभन्दा ६ महिना अघि नै निर्माण पूरा गर्न कस्सिएको छ । आयोजना सन् ०१४ भित्र सिध्याउने लक्ष्य प्राधिरणको छ । ‘हामी बन्द, हडताल नभएमा समयमै ठेकेदारको भुक्तानी दिने व्यवस्था गरेकोले पनि हामी ६ महिना अघि नै निर्माण सम्पन्न गर्न सक्ने अवस्था छाँै,’ प्राधिकरण उत्पादन तथा निर्माण विभागका महाप्रबन्धक रामचन्द्र पाण्डले भने । चिनियाँ ठेकेदार कम्पनी सिनो हाइड्रो कम्पनी पनि छिटो गर्नका लागि सकारात्मक रहेको उनले बताए ।
आयोजना स्रोतका अनुसार प्रतिदिन १५ मिटर सुरुङ निर्माण भएमा पनि ६ महिना अघि नै आयोजना निर्माण असम्भव छ भने अझै आयोजना अघि बढाउनका लागि वातावरण पूर्ण रूपमा नरहेकाले समस्या छ । यसका लागि ठेकेदारलाई भुक्तानी, उचित वातावरण निर्माणका लागि माथिल्लो व्यवस्थापनको सहयोग पनि आवश्यक छ ।
आयोजना प्रमुख मल्ल आयोजना छिटो गर्नका लागि कार्ययोजना बनाउन सुरु गरिएको बताउँँछन् । ‘६ महिना अघि नै निर्माण पूरा गर्न कार्ययोजना आवश्यक छ, त्यो कार्ययोजना बनाइँदैछ,’ उनले भने, ‘ठेकेदारसँग बसेर छलफल गर्नुका साथै केही कष्ट पनि बेहोर्नुपर्ने हुन्छ, सम्भावना छ तर छिटो कार्ययोजना बनाउनु भने आवश्यक छ,’ उनले भने ।
दुई अर्ब ४३ करोडको लागतमा बन्न लागेको आयोजनाको हालसम्म एक अर्ब ५० करोडभन्दा बढी खर्च भइसकेको छ । सन् २००८ मा मकवानपुर जिल्लाको भैँसेमा निर्माण सुरु भएको आयोजनामा विवादका कारण प्राधिकरणले कुलेखानी तेस्रोमा परामर्शदाताका रूपमा काम गरिरहेको डब्लुआरसी हेड र सिल्डलाई कालोसूचीमा राखेपछि अहिले अहमदले परामर्शदाताका रूपमा काम गरिरहेका छन् । नयाँ परामर्शदाता छनोटका लागि प्राधिकरणले प्रक्रिया अघि बढाएको छ । त्यसैगरी आयोजनाको इलेक्ट्रो मेकानिकलको कार्यबारे पनि छलफल भइरहेको आयोजनाले जनाएको छ ।