अमेरिकाको आक्रमणपछि इरानले कसरी लिन सक्छ बदला ?, यस्ता छन् आधार

एजेन्सी । इजरायल र इरानबीचको युद्ध दोस्रो हप्तामा प्रवेश गरेको छ भने अमेरिकाले आफ्नो सबैभन्दा सुरक्षित आधार फोर्डोसहित प्रमुख आणविक स्थलहरूमा आक्रमण गरेर इरानलाई अस्थिर बनाएको छ ।

अमेरिकी राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पले इरानको भूमिगत फोर्डो आणविक स्थलमा विशाल मासिभ अर्डनेन्स पेनिट्रेटर बम (१३,६०० किलोग्राम) खसाल्न अनुमति दिएका छन् । यसका साथै नातान्ज र इस्फहानलाई पनि लक्षित गरिएको थियो ।

राष्ट्रपति ट्रम्पले तीनवटै आणविक स्थलहरूलाई पूर्ण रूपमा नष्ट भएको घोषणा गरेका छन् । यदि इरानले बदला लियो भने धेरै शक्तिशाली आक्रमण गरिने चेतावनी दिएका छन् ।

इरानका राष्ट्रपति अयातुल्लाह अली खामेनीले पहिले नै अमेरिकालाई चेतावनी दिइसकेका छन् । उनको चेतावनी छ कि यदि यो युद्धमा अमेरिका संलग्न भयो भने यसले अपूरणीय क्षति भोग्नेछ र इरानले सबै विकल्पहरू विचार गरिरहेको छ ।

अमेरिकी आधारहरूमा आक्रमण

इरानले चेतावनी दिएको छ कि अमेरिकाले गरेको कुनै पनि आक्रमणले यसको हितलाई खतरामा पार्नेछ । क्रान्तिकारी गार्डहरूले यस आक्रमणपछि एक विज्ञप्ति जारी गर्दै भनेका छन्, ‘अमेरिकाले आफ्नो कार्यमा पछुताउनेछ ।’

यससँगै सजिलै आक्रमण गर्न सकिने अड्डाहरूको सूची पनि जारी गरिएको छ । अमेरिकाका इराक, बहराइन, कतार, संयुक्त अरब इमिरेट्स (युएई), साउदी अरेबिया, कुवेत, जोर्डन र सिरियामा आफ्ना सैन्य अड्डाहरू छन् । यी सबै इरानको ब्यालिस्टिक मिसाइलको दायराभित्र छन् ।

यसमा कतारमा रहेको विशाल अल–उदेद एयर बेस र बहराइनमा रहेको नौसेना अड्डा समावेश छ । जहाँ अमेरिकाको पाँचौं बेडा तैनाथ छ । इरानले शीर्ष कमाण्डर कासिम सुलेमानीको हत्याको बदला लिन इराकमा रहेको अमेरिकी सैन्य अड्डा अल असद एयरबेसमा आक्रमण गरेको थियो । मार्ने आदेश पनि ट्रम्पले जारी गरेका थिए ।

इरानले यस आक्रमण अघि नै अमेरिकालाई चेतावनी दिएको थियो । त्यसैले कुनै हताहत भएन तर अड्डा धेरै क्षतिग्रस्त भएको थियो । इरानले यस पटक पनि यो तरिका अपनाउन सक्छ ।

यद्यपि, बढ्दो तनावको वर्तमान अवस्थामा, यदि इरानले गुमाउनको लागि केही बाँकी नराखेको स्तरमा पुग्यो भने, अमेरिकाको दूतावासका साथै गैर–सैन्य अड्डाहरूमा आक्रमण हुन सक्छ । वर्तमान अवस्थामा यो खतरा उल्लेखनीय रूपमा बढेको छ ।

हर्मुजको जलडमरूम बन्द गर्ने

इरानी राजनीतिज्ञ र सैन्य अधिकारीहरूले धेरै वर्षदेखि हर्मुजको जलडमरूम बन्द गर्ने धम्की दिइरहेका छन् । पश्चिमी देशहरूसँग इरानको तनाव बढ्दा यो दोहोरिन्छ ।

फारसी खाडी र ओमानको खाडीको बीचमा अवस्थित हर्मुजको जलडमरूम एक साँघुरो समुद्री मार्ग हो । विश्वमा ढुवानी हुने कुल तेलको पाँचौं भाग यही मार्गबाट ​​जान्छ ।

हर्मुज बन्द गर्ने सम्बन्धमा बयानबाजी तीव्र भएको छ । कट्टरपन्थीहरूले यसको प्रत्यक्ष प्रभाव विश्वव्यापी तेल बजार र अमेरिकी अर्थतन्त्रमा पर्ने तर्क गरिरहेका छन् । तटीय सुरक्षासँगै ल्याण्डमाइन क्रूज मिसाइल र आक्रमणकारी डुंगाहरू तैनाथ गरेर हर्मुज बन्द गर्न सकिन्छ ।

जुन हालैका वर्षहरूमा इरानको क्रान्तिकारी गार्ड्स कोर्प्सले उत्पादन र निर्माण गर्दै आएको छ । यद्यपि, हर्मुजको जलडमरूम बन्द गर्नु इरानको लागि हानिकारक पनि हुन सक्छ । यसले चीनसँगको व्यापार समीकरणलाई जटिल बनाउन सक्छ, जुन यसको तेलको सबैभन्दा ठूलो ग्राहक हो ।

इरानले पहिले पनि ड्रोन, मिसाइल र ल्याण्डमाइनले लाल सागर र फारसी खाडीमा रहेका जहाज र अन्य लक्ष्यहरूमा आक्रमण गरिसकेको छ । तर यस पटक अमेरिकी कारबाहीपछि यसले साउदी अरेबिया र युएई जस्ता छिमेकी देशहरूमा ट्यांकर, बन्दरगाह र तेल लक्ष्यहरूमा शक्तिशाली आक्रमण गर्न सक्छ ।

यसले विश्वव्यापी तेल संसारलाई असर गर्न सक्छ । ट्रम्पको आदेशमा गरिएको यो आक्रमण पछि, इरानका अति(रूढीवादी नेताहरूले विशेष रूपमा साउदी अरेबियाको पावर प्लान्टहरूलाई लक्षित गर्ने बारेमा कुरा गरेका छन् ।

प्रोक्सी कार्ड

यमनका हुथी विद्रोहीहरू इरानका सहयोगी हुन् र तिनीहरूले लाल सागरमा जहाजहरूलाई लक्षित गर्न सक्छन् । इजरायलसँगको युद्ध र अमेरिकी हस्तक्षेप पछि, लडाकुहरूको समूह समस्याको समयमा इरानको लागि उपयोगी मित्र साबित हुन सक्छ ।

यदि तिनीहरूले इरानसँगको सहकार्यमा अमेरिकी अड्डाहरू र आपूर्ति मार्गहरूमा आक्रमण गरे भने आक्रमण सानो हुन सक्छ । तर अवस्था अमेरिकाको लागि चिन्ताजनक हुनेछ ।

इरानले धेरै वर्षदेखि यी समूहहरूलाई पैसा र हतियार दिइरहेको छ, तर यस समयमा तिनीहरू कुनै गम्भीर युद्धमा संलग्न हुने स्थितिमा देखिँदैनन् ।

अक्टोबर २०२३ देखि नोभेम्बर २०२४ सम्म इजरायलसँगको युद्धमा हिजबुल्लाह कमजोर भएको छ । यसले केवल परिस्थितिको अनुगमन गरिरहेको छ र इरानी सेनालाई कुनै प्रत्यक्ष सहयोगको वाचा गरेको छैन । हिजबुल्लाहलाई हतियार त्याग्न र देशको पुनर्निर्माण र आर्थिक संकट समाधान गर्न सहयोग गर्न लेबनानी सरकार र मिडियाबाट दबाब छ ।

यमनका हुथी विद्रोहीहरूले पनि यस युद्धको क्रममा इजरायलमाथि आक्रमण बढाएका छैनन् । यद्यपि, हालैका अमेरिकी आक्रमणहरू अघि र पछि, उनीहरूले लाल सागरमा अमेरिकी जहाजहरूलाई लक्षित गर्ने धम्की दिएका थिए । यदि तिनीहरूले त्यसो गरे भने यो मे महिनामा अमेरिकासँग भएको सम्झौताको उल्लंघन हुनेछ ।

इराकले अहिलेसम्म अमेरिकालाई चेतावनी दिएपछि मात्र इरानलाई समर्थन गरेको छ । इरानको सहयोगी बसर अल(असदको पतनपछि सिरियाले दमास्कस सरकार र प्रोक्सी समूहहरूबाट समर्थनमा पनि गिरावट आएको छ ।

अझै पनि यदि इरानको ४६ वर्ष पुरानो शासनलाई धम्की दिने ठूलो युद्ध सुरु भयो भने इरानले आफ्ना क्षेत्रीय सहयोगीहरूबाट उनीहरूको शक्ति र स्रोतसाधनको आधारमा केही स्तरको सक्रियताको अपेक्षा गर्नेछ ।

जोखिम मूल्यांकन

इजरायलसँगको द्वयुद्धमा इरानले इजरायली शहरहरू र सैन्य अड्डाहरूमा धेरै क्षेप्यास्त्र प्रहार गर्‍यो तर अमेरिकाले प्रत्यक्ष आक्रमण गर्ने कुनै पनि कदम नचाल्ने कुरामा पूर्ण ध्यान दियो ।

यदि यो युद्ध यसरी नै जारी रह्यो भने इरानले इजरायलमा प्रहार गर्ने क्षेप्यास्त्रहरूको संख्या घटाउनुपर्ने हुन सक्छ । पहिलो दिन उसले १५० क्षेप्यास्त्र प्रहार गर्यो । तर अब यो प्रति दिन लगभग ३० मा झरेको छ ।

क्षेप्यास्त्रहरूको घट्दो संख्याले देखाउँछ कि यदि युद्ध लामो समयसम्म जारी रह्यो भने इरानको शक्ति घट्नेछ । बदलाको कारणले गर्दा, इरान एकैसाथ दुई मोर्चामा युद्धमा फस्न सक्छ ( एकातिर इजरायल र अर्कोतिर अमेरिका । यसमा, अमेरिकाको आक्रमण धेरै बलियो हुन सक्छ र यसले इरानी सरकारलाई गम्भीर समस्यामा पार्न सक्छ ।

अब जब इरानले विकल्पहरू विचार गरिरहेको छ, उसले यो पनि सोचिरहेको छ कि अमेरिकासँग प्रत्यक्ष लडाई यसको लागि धेरै गम्भीर र यसको अस्तित्वको लागि खतरनाक हुन सक्छ ।– बीबीसी