यो नाडा अटो शो विशेष छ : धुव्र थापा

ढुक्कले इभी किन्ने अवस्था बनिसकेको छैन्, किनकी आवश्यक भौतिक पूर्वाधार जस्तै चार्जिङ स्टेशन, वर्कशपलगायतका कारण अहिल्यै ग्राहकहरु ढुक्क हुन सकेका छैनन् । अहिलेलाई दाश्रो गाडीको रुपमा प्रयोग गर्नेहरु थुप्रै छन् । यसलाई पहिलो गाडी बनाउनको लागि पर्याप्त भौतिक पूर्वाधार निर्माण जरुरी छ ।

यो वर्षको ‘नाडा अटो शो’ नियमित कर्म हो कि केही विशेष छ ?

विगतदेखि हुँदै आएको ‘नाडा अटो शो’ यो बर्ष विशेष छ, कनिकी विगत तीन वर्ष यता हुन पाएको थिएन् । दुई वर्ष कोभिडको कारण र अघिल्लो वर्ष इभि शो (विद्युतीय गाडीको प्रदर्शन) मात्र ग¥यौं । जुन साउथ एशियामै सबैभन्दा ठूलो ‘इभि शो’ थियो । अहिले इभिलगायत सबैखालका सवारी साधनको मेला (शो) हो । यसमा सबैखालका सवारी साधनहरु, बैंक वित्तिय संस्थाहरु, अन्य सामाग्रीका उत्पादक तथा बजार प्रवद्र्धकहरुको सहभागिता रहेको छ । यो मेला (शो)मा झण्डै २० अर्बको कारोबार हुने अपेक्षा गरेका छौं । विगतमा १२–१५ अर्बको हुन्थ्यो भने यो वर्ष लामो समयपछि अटो शो हुनलागेको कारण २० अर्बको कारोबार हुने अपेक्षा छ । धेरै उत्पादनहरु नयाँ आउने भएकोले पनि यो बर्षको नाडा अटो विशेष छ । ५० प्रतिशत भन्दा बढी त नयाँ कम्पनी आउदै छन् भने पुराना कम्पनीहरुले पनि नयाँ उत्पादन सार्वजनिक गर्दैछन् । त्यसकारण यो बर्षको अटो शो विगतभन्दा महत्वपूर्ण र विशेष छ । नयाँ उत्पादनको कारणले नै विशेष भएको हो ।

सवारीसाधनको कुल विक्रिको ४० प्रतिशतभन्दा बढी कारोबार यहीं २ महिनाको बीचमा हुने गर्दछ । नाडा अटो शो सकिएलगत्तै दशैँ, तिहार सुरु हुने भएको यो दुई महिना विशेष नै छ । अटो शो मा विशेष छुट हुने भएकाले पनि सवारी साधन किन्न धेरैजसो मानिसहरु कुरेरै बसेका हुन्छन् ।

व्यवस्थापनमा पनि केही नयाँपन छ कि ?

नयाँ व्यवस्थापनका कारण यसवर्षको शो विशेष छ । व्यवस्थापन अन्र्तगत यसपाली शो मा आउने अवलोकनकर्ताको सवारी साधनहरु पार्किङको लागि छुट्टै व्यवस्था छ । नाडा अटो शो मा आउने महानुभावहरुले आफ्नो सवारी साधन भृकुटीमण्डप बाहिरै पार्किङ गरेर हामीले सञ्चालन गरेको सटल बस चढेर मेलामा प्रवेश गर्न सक्नेछन् । जसको लागि तीनवटा बसको व्यवस्था गरेका छौं । पार्किङस्थलबाटै चल्ने सटल बस निःशुल्क हुनेछन् । पहिला पहिला पार्किङ पनि भित्रै हुने भएकोले भद्रगोल हुन्थ्यो भने, यसपाली व्यवस्थापन चुस्त छ । टिकट पनि अनलाइनबाट लिने व्यवस्था गरेका छौं । अनलाइनबाट टिकट लिंदा भीडभाड कम हुनुका साथै आवतजावतमा सजिलो हुने विश्वास छ ।

यो शो मा इभीको उपस्थिति कस्तो छ ?

इभीलाई सरकारले पनि विशेष प्राथमिकतामा राखेको छ र हामीले पनि इभीलाई प्रथमिकतामै राखेका छँैं । बजारको माग अनुसार पनि इभी अहिले चर्चामै छ । यो नाडा अटो शो मा झण्डै झण्डै ३० प्रतिशत इभीकै प्रतिनिधित्व छ । त्यसलाई छुट्टै राखेका छैनौं । इभीको प्रमोसनको लागि बैशाखमा शो गर्ने छौं । हालसम्म करिब ४ हजार भन्दा बढी विद्युतीय सवारी साधन भित्रिएको तथ्यांक छ ।

इभीप्रति ग्राहकको प्रतिक्रिया कस्तो छ ?

पूर्णरुपमै विश्वास बनिसकेको त छैन् तर विस्तारै बजारमा उपस्थिति बलियो हुँदै गएको छ । ढुक्कले इभी किन्ने अवस्था बनिसकेको छैन्, किनकी आवश्यक भौतिक पूर्वाधार जस्तै चार्जिङ स्टेशन, वर्कशपलगायतका कारण अहिल्यै ग्राहकहरु ढुक्क हुन सकेका छैनन् । अहिलेलाई दाश्रो गाडीको रुपमा प्रयोग गर्नेहरु थुप्रै छन् । यसलाई पहिलो गाडी बनाउनको लागि पर्याप्त भौतिक पूर्वाधार निर्माण जरुरी छ ।

जसको लागि हामी नीजि क्षेत्र पनि लागेका छौं । सरकारले पनि काम गरिरहेको छ, यसको गति बढाउनु जरुरी छ । इभीलाई पहिलो गाडी बनाउन मुख्य भुमिका सरकारको रहन्छ ।

विद्युतीय गाडी (इभी)को खरिदमा अपठ्यारो पार्ने र महंगो परिरहेको भन्ने गुनासो छ नि ?

सवारी साधनमा त्यस्तो गुनासो आइरन्छ । अहिलेसम्म सवारी साधनको खरिद विक्री नै सबैभन्दा फेयर छ । जुनसुकै गाडीको मूल्य र विशेषताबारे अहिले सजिलै बुझ्न र जान्न सकिन्छ । कम्पनीले तोकेको मूल्य र भन्सार तिरेको मूल्य प्रस्ट देखिन्छ भने एउटामा सामान्य हिडन कस्ट हुन्छ । जुन डिलरले बैधानिकरुपमै लिन पाउने हुन्छ । डिलरलाई पनि मार्जिन दिइएको हुन्छ । थोरै फरक देखिएको मात्र हो ।

गाडी आयातमा सिन्डिकेट छ भन्ने आरोप पनि लाग्ने गरेको छ नि ?

त्यो विल्कुल गलत हो । सिन्डिकेट भनेर कसरी भन्ने ? जसले जुन गाडी पनि ल्याउन पाउँछ । तर कुरो के हो भने जुनसुकै गाडी बाहिरबाट उठाएर ल्याएर भोलि विग्रेमा इन्स्योरेन्सको लागि पुग्ने त आखिर वितरक कहाँ नै हो । त्यसको पाटपूर्जा चाहिएमा काम हुने त वितरकमार्फत नै हो । कुनैपनि कम्पनीले यहाँ वितरक जति नि राख्न सक्छ । त्यसमा न नियमले रोक्छ, न त हामीले नै । वितरकले ल्याउदा सबै सेवा सुविधा पाउछ । यहाँको जिम्मेवार निकाय भनेकै डिलर हो । त्यो चाहिने होइन भने त जसले ल्याउदा नि भो, जति ल्याउदा नि भो ।

अटो शो मा नयाँ उत्पादनहरु सहभागिता कस्तो रहन्छ ?

सबै उत्पादनहरु नयाँ नै छन् । दुई पांग्रे, चार पांग्रे जे भएपनि सबकै नयाँ नै हुन् तर आर्कषण इभीमा छ । अरु इन्जिनको पनि उत्तिकै सहभागिता छ । तर, सबैले अटो शोमा आफ्नै ढंगले नयँ उत्पादन सार्वजनिक गर्ने गर्छन्, त्यसैले नयाँको संख्या अहिले भन्न सकिन्न ।

नेपालमा हाल सवारी साधनको कारोबार कस्तो छ ?

विद्युतीय गाडीभन्दा अरु गाडीको कारोबार नाजुक नै छ । अटो बजारमै यति खराब अवस्था आएको यो पहिलो पटक हो । कोभिडको कारण, राष्ट्र बैंकको नीतिको कारण र सरकारले आयातमा रोक लगाइदिंदा अटो क्षेत्रको अवस्था नाजुक बनेको हो । जोखिम भार, लोनको भ्यालुएसन, फाइनान्स आदिका कारण सवारी साधनको कारोबार सुस्ताएको हो । पछिल्लो समय अलिकति नीति खुकुलो भएको कारण विस्तारै बजार अगाडी बढिरहेको छ ।

तपाईहरुले सरकारसँग राखेका अपेक्षाहरु के के हुन् ?

अटो मोबाइल व्यवसाय भनेको गतिशील व्यवसाय हो । अटो मोबाइल क्षेत्र भएन भने देशको अर्थतन्त्रमासमेत असर गर्छ भन्ने कुरा पछिल्लो समय पुष्टि नै भइसकेको छ । जब गाडी आयात बन्द गरियो मैले त्यतिखेरै यो कदमले ठूलो असरपर्छ भनेको थिएँ । नभन्दै अहिले राजश्वमा ठूलो ह्रास आयो । कुल राजश्वको झण्डै २० प्रतिशत त अटो मोबाइल क्षेत्रको योगदान छ । हामीले १ खर्ब राजश्व बुझाउने गरेकोमा यो पटक करिब ३५ अर्बमात्रै राजश्व बुझाउन सकेका छौं । सरकारको नीतिको कारण राजश्वमा ठूलो असर परेको देखियो । सरकारले यहीं औद्योगीकरण गर्नु प¥यो भनेर भनिरहेको छ तर कतिपय कुरा यहीं उत्पादन गर्न सम्भव छैन् । जस्तो कि विश्वका ठूला राष्ट्रहरुले पनि कति कुरा आयात नै गरेका हुन्छ । तर यहीं एसेम्बल गर्न हामीले पनि प्रयास गरिरहेका छौं । आवश्यक पाटपूर्जा आयात नगरी एसेम्बल पनि सम्भव छैन् । त्यसकारण सरकारले पनि आयात गर्दा अटो मोबाइल क्षेत्रबाट राजश्व लिइरहको छ ।

अहिलेको मुख्य समस्या के हो तपाइहरुको ?

मुख्य समस्या भनेको जोखिम भारको कारणले गर्दा बैंक वित्तिय संस्थाले अटो मोबाइललाई फाइनान्स गरिरहेको छैनन् । डेढ वर्ष अगाडी डलरमा ह्रास आयो भनेर ७५ प्रतिशत भएको जोखिम भार बढाएर १५० प्रतिशत बनाइयो । जो कि फाइनान्स नै नहोस भनेर यो बनाइएको हो । त्यसले पनि भएन भनेर गाडीको आयात नै बन्द गरियो, जसले गर्दा अटो मोबाइल क्षेत्र धराशायी हुन पुग्यो ।

तर अब त डलर सन्चिति बढ्यो । विश्वमै सबैभन्दा कम जोखिम भएको क्षेत्र अटोमोबाइल नै हो । विश्वका कति मुलुकमा त गाडी किन्दा १०० प्रतिशत फाइनान्स हुने गर्दछ । तर यहाँ अहिले ५० प्रतिशत फाइनान्स हुने भनियो तर यसले गर्दा केही गर्छु भन्ने मध्यमस्तरीय वर्ग धेरै समस्यामा परेको छ । बैंकले लगानी गर्छु भन्दा पनि पाइरहेका छैनन् । सरकारी नीति नै बाधक बन्यो । अटोमोबाइल क्षेत्रमा जोखिमा भार ७० प्रतिशत बनाउनु प¥यो । फाइनान्स ८० प्रतिशतसम्म हुने व्यवस्था गरिदिनु पर्छ हाम्रो मुख्य माग हो ।

अटो मोबाइल क्षेत्रलाई अनुत्पादक क्षेत्र भनेर वर्गीकरण गरिएको छ नि ?

विलाशिता र अनुत्पादक क्षेत्र भनेर गाडी आयातमा प्रतिबन्ध लगाइएको हो । यो सरासर गलत छ । यो अनुत्पादक तथा विलाशिताको बस्तु हो भनेर कसरी भन्न सकिन्छ ? सवारी साधन नभई सरकारी कामकाज गर्न सम्भव छ यो समयमा ? एउटा उद्योग चल्न सवारी साधन विना सम्भव हुन्छ ? हुँदैन, त्यसकारण सवारी साधन विलाशिता नभई वाध्यात्मक आवश्यकता हो । कर्मचारी कार्यालय जानदेखि कृषि उत्पादन बजार पु¥याउनेसम्मका काम अटो मोबाइल बाटै हुन्छ । त्यसकारण सर्वसाधारण तथा मध्यम वर्गीय मानिसको लागि सवारी साधन विलाशिता नभई अनिवार्य आवश्यकता जस्तै हो । हो, केही मात्रामा विलाशिता छ, त्यसलाई सरकराले मापदण्ड बनाएर कार्यान्वयन गरोस हाम्रो स्वागत छ । सबैलाई एउटै डालोमा राखेर विलाशिता भन्न मिल्दैन् ।

इभीको लागि सरकारले लिएको नीतिमा तपाईको भनाइ के छ ?

इभीको लागि केही समय अगाडी त कुनै सहुलियत थिएन् । अत्यधिक दबाबपछि इभीलाई प्रमोट गर्नेे नीति सरकारले लिएको छ । त्यो एकदमै स्वागत योग्य छ । हाम्रो सुझाव अनुसार नै नीति आएका छन् । इभी सवारी साधन अरु देशमा निकै महंगो पर्ने गरेको छ, भने नेपालमा पेट्रोल डिजेल गाडी र विद्युतीय गाडीको मुल्य बराबर जस्तै छ । यो सरकारकै कारण भएको हो । इभी बसहरुमा त कर १ प्रतिशतमात्र छ, यो नै सरकारको मुख्य सहुलित हो । यो निरन्तर रहोस् ।

प्रस्तुतिः केशव भट्ट