बर्दिया । जिल्लामा प्रत्येक वर्ष रासायनिक मलको प्रयोग बढ्दै गएको पाइएको छ । किसानले कृषि उत्पादनमा वृद्धि गर्नका लागि खेतबारीमा युरिया, डिएपी र पोटासको मात्रा बढाउँदै गएसँगै मलको प्रयोग बढ्दै गएको पाइएको हो ।
किसानले बढी फाइदा लिनका लागि प्रांगारिक मल प्रयोग गर्नु साटो रासायनिक मलको प्रयोग गर्ने गरेका छन् । रासायनिक मलको प्रयोगले तत्काल उत्पादनमा वृद्धि भएपनि दीर्घकालिक रुपमा यसले माटोको उर्वराशक्ति घटाउँदै लैजान्छ । मलको बढ्दो प्रयोगले माटोको प्राकृतिक गुण र गुणस्तर नष्ट गर्ने गरेको कृषि विज्ञबताउँछन् ।
राजापुर नगरपालिका –७ भिम्मापुर ४६ वर्षीय पहारी थारूले २६ वर्षदेखि निरन्तर मुख्य पेसा नै कृषि बनाएर खेती गर्दै आएको बताए । उनले भने ‘धेरै पहिला खेती गर्दा प्रांगारिक मल प्रयोग गरिन्थ्यो । सरकारले २०५७, ०५८ सालमा राजापुरमा रहेको कृषि सेवा केन्द्र मार्फत किसानलाई रासायनिक मल प्रयोग गर्न सकियो । त्यसपछि किसानले पनि निरन्तर मलको प्रयोग गर्न थालेको हुन । तत्काल त्यसबाट राम्रै फाइदा पनि भयो । तर अहिले प्रत्येक वर्ष रासायनिक मलको मात्रा बढाउदै लैजानु परेको छ,’ उनले भने, ‘रासायनिक मल नहाल्ने हो भन्ने उत्पादन नै हुदैन् । सरकारले माटोको उर्वराशक्ति खालको योजना बढाउने गरी रासायनिक मलका अनुदान दिनुको साटो जैविक, कम्पोज मल पनि अनुदानको व्यवस्थापन भएमा माटोको उर्वराशक्ति बढाउन सकिन्छ ।’
साल्ट ट्रेडिङ कर्पोरेसन लिमिटेड र कृषि सामाग्री कम्पनी लिमिटेडका अनुसार आर्थिक वर्ष २०८०/०८१ मा युरिया ६ हजार ८ सय ०१.१५ मेट्रिक टन, डिएपी ५ हजार ४ सय २५.७० मेट्रिक टन, पोटास ४ सय ०९.०५ मेट्रिक टन बिक्रीवितरण भएको छ । त्यसैगरी आर्थिक वर्ष २०७९/०८० मा युरिया ६ हजार ३ सय १८.९ मेट्रिक टन, डिएपी ३ हजार ८ सय ८४.३ मेट्रिक टन मेट्रिक टन, पोटास ३ सय ०४.८५ मेट्रिक टन बिक्रीवितरण भएको छ । भने आर्थिक वर्ष २०७८/०७९ मा युरिया ३ हजार ४ सय ३५.७५ मेट्रिक टन मेट्रिक टन, डिएपी १ हजार ४ सय ९६ मेट्रिक टन मेट्रिक टन, पोटास १ सय ३७.४मेट्रिक टन आयत र बिक्रीवितरण भएको छ ।
भने खुल्ला सिमाना कारण आयत हुने मल र निजी कम्पनीले बिक्रीवितरण गर्ने गरेको मलको अभिलेख राज्यसँग नैै छैन् । भने साल्ट ट्रेडिङ कर्पोरेसन लिमिटेड र कृषि सामाग्री कम्पनी लिमिटेडबाट प्राप्त हुने अनुदानको मलको बिक्रीवितरण बढ्दै गएको पहिलाको तुलनामा खेतबारीबाट हुने उत्पादन घटेको गुलरिया नगरपालिका –५ बालापुरमा किसान दिनेश चौधरी बताए । उनले खेतबारीमा गाईभैँसीको मल बाहेक, युरिया, डिएपी, पोटास मल समेत प्रयोग गरेको जानकारी दिए । उनले भने, ‘सुरुमा रासायनिक मल गर्दा उत्पादन बढेपनि पछिल्लो समयमा खेतबारीबाट हुने उत्पादन घटेको छ ।’
कृषि तथा पशुपक्षी विकास मन्त्रालयले धानका लागि प्रतिहेक्टर युरिया २ सय १७ केजी, डिएपी ६५ केजी र पोटास ५० केजी, त्यसैगरी गहुँका लागि प्रतिहेक्टर युरिया २ सय ७१ केजी, डिएपी १ सय ८ केजी, र पोटास ८३ केजी र मकैका लागि प्रतिहेक्टर युरिया २ सय ६० केजी, डिएपी १ सय ३ं० केजी, पोटास ६६ केजी खेतबारीमा प्रयोग गर्न सिफारिस गरेको एकीकृत कृषि तथा पशुपक्षी विकास कार्यालयका प्रमुख सागर ढकालले बताए । बर्दियामा धान ५० हजार १ सय हेक्टरमा, गहुँ २३ हजार ३ सय ३५ हेक्टरमा, र मकै ५ हजार २ सय ३० हेक्टरमा खेती हुने गरेको छ ।
प्रतिक्रिया