विभिन्न अभियानले घट्दै डेंगु संक्रमण, के छ तथ्यांकमा ?

काठमाडौं । घट्दो तापक्रम र डेंगु नियन्त्रणका लाागि गरिएका विभिन्न अभियानले डेंगु संक्रमण घट्दै गएको छ । स्वास्थ्य सेवा विभाग अन्तर्गतको ईपिडिमियोलोजी तथा रोग नियन्त्रण महाशाखा (ईडीसीडी) का किटजन्य रोग नियन्त्रण शाखाका प्रमुख डा गोकर्ण दाहालले तथ्यांकले डेंगु संक्रमणको ट्रेन्ड घट्दै गएको बताए ।

उनले भने, ‘डेंगु नियन्त्रणका लागि पालिकादेखि खोज र नष्ट अभियान सञ्चालन भएका छन्, तापक्रम घट्नु पनि यसको कारण हो, प्राकृतिक रुपमै चिसोमा लामखुट्टेले अण्डा उत्पादन गर्ने प्रक्रिया कम हुन्छ ।’ स्वास्थ्य तथा जनसंख्या मन्त्रालयले केही समयअघि डेंगु नियन्त्रणका लागि देशव्यापी रुपमा लामखुट्टेको बास स्थानको खोजी र नष्ट अभियान सुरु गरेको थियो ।

मन्त्रालयले हरेक शुक्रबार १० बजेर १० मिनेटमा मन्त्रालय, विभाग, निजामति कर्मचारी, सुरक्षा निकाय, सामाजिक अभियन्ताका साथै आम नागरिकलाई सहभागी हुन आह्वान गरेको थियो । सरकारी तथा गैरसरकारी संस्था तथा नागरिकस्तरमा यो अभियान सञ्चालन भइरहेको छ ।

दाहालले विगतका वर्षको भन्दा अहिले संक्रमण दर घटेको बताए । उनले भने, ‘त्यस्ता खालका अभियानले पनि घट्न मद्दत गरेको छ, डेंगु विश्वव्यापी खतराको रुपमा देखिएको छ, अरु देशको अनुभव हेर्नुभयो भने संक्रमण र अस्पताल भर्ना हुनेको दर पनि बढ्दो छ, हामीले अझै धेरै गर्नुपर्नेछ तर पनि हाम्रो प्रयास र मेहनतले गर्दा संक्रमणलाई घटाएका छौँ ।’

ईडिसिडीले उपलब्ध गराएको नोभेम्बर ८ सम्मको तथ्यांक अनुसार हाल सबैभन्दा बढी कास्कीमा सात हजार दुई सय ८६ जनामा डेंगु संक्रमण देखिएको छ । त्यसैगरी काठमाडौंमा चार हजार आठ सय तीन, तनहुँमा दुई हजार तीन सय ७३, पर्वतमा एक हजार सात सय ४९, ललितपुरमा एक हजार दुई सय ४१, बाग्लुङमा एक हजार दुई सय, चितवनमा एक हजार एक सय ७५, भक्तपुरमा एक हजार ३४ जनामा संक्रमण पुष्टि भइसकेको छ ।

डेंगुबाट मृत्यु हुनेको संख्या भने हाल १२ छ भने ७६ जिल्लामा संक्रमण फैलिएको छ । प्रत्येक वर्षको जुनदेखि अगस्टसम्मको समयलाई सामान्यतया डेंगुले महामारीको रूप लिन सक्ने समय मानिन्छ । नोभेम्बर ५ को तथ्यांक तुलना गर्ने हो भने समष्टिगत रुपमा चार दिनमा देशभर एक हजार दुई सय ४९ मा डेंगु संक्रमण देखिन्छ । जुन अघिल्लो हप्ताको तथ्यांक हेर्दा कम हो ।

प्रमुख डा दाहालले भने, ‘चार हप्तामा डेंगु संक्रमण दुर्य हजार पाँच सयबाट तल आएको छ, यसको ट्रेन्ड एक महिनायता बिस्तारै घट्दो क्रममा छ ।’ विसं २०८० को पुस मसान्तसम्म देशभर झन्डै ५२ हजारभन्दा बढीमा डेंगु सङ्क्रमण पुष्टि भएकोमा २० जनाको मृत्यु भएको थियो ।

डेंगु एडिस एजिप्टाई जातको पोथी लामखुट्टेको टोकाइबाट सर्ने एक प्रकारको कीटजन्य रोग हो । लामखुट्टेको टोकाइबाट बच्न पूरा शरीर ढाक्ने कपडा लगाउने, खाल्डाखुल्डी पुर्ने, खानेपानी वा ढल चुहिएको छ भने तत्काल मर्मत गर्ने, खाली भाँडाकुँडा घोप्ट्याएर राख्ने, पानीको ट्यांकी पूरै खाली गरेर सफा गरिरहने, सुत्ने बेला झुलको प्रयोग गर्नाले यसबाट बच्न सकिन्छ ।– रासस