लगानीको वातावरण पर्खंदै भारत

नयाँदिल्ली, १५ फागुन । नेपालमा लगानी गर्न उपयुक्त वातावरण पर्खिरहेको भारतीय अधिकारीले बताएका छन् । जलविद्युत्, उद्योग, पर्यटन, कृषि, पूर्वाधारलगायतमा लगानी गर्न इच्छुक भए पनि उचित वातावरण नबन्दा लगानी बढाउन अप्ठ्यारो परेको भन्दै भारत सही समयको खोजीमा रहेको हो । लगानीमैत्री वातावरणको प्रतीक्षामा रहेको भन्दै भारतले उचित वातावरण बनाउन नेपाल सरकारसँग आग्रह गरेको छ ।

भारतीय दूतावास र भारतीय उद्योग वाणिज्य महासंघ (फिक्की) को सहयोगमा नेपाली आर्थिक पत्रकारसँगको कार्यक्रममा उनीहरूले सबै क्षेत्रमा लगानी गर्नका लागि भारत तत्पर रहे पनि त्यसको वातावरण नेपालले बनाउनुपर्ने बताए । ‘भारत आºनो छिमेकी राष्ट्र नेपालमा लगानी गर्न इच्छुक छ, विभिन्न आयोजनामा लगानी पनि गरिरहेको छ तर लगानी गरेअनुसारको काम अघि बढाउन समस्या देखिएको छ,’ भारतीय विदेश मन्त्रालयका सहसचिव प्रभातकुमारले भने । लगानीका लागि भारत सरकार र यहाँका निजी कम्पनी तयार छन् तर नेपालले वातावरण बनाउनुपर्नेमा उनले जोड दिए । लगानीमैत्री वातावरण्ँ र नीतिगत स्थायित्वको प्रत्याभूति दिलाएको अवस्थामा जलविद्युत्, कृषि, स्वास्थ्य, सूचना प्रविधि, पर्यटनलगायतमा लगानी गर्न भारतीय लगानीकर्ता इच्छुक रहेको जानकारी उनले दिए । नेपालमा जलविद्युत् विकासको अधिकतम सम्भावना भए पनि लामो समयदेखि विभिन्न समूहको अवरोधलगायत समस्या झेलिरहेको गुनासो उनीहरूले व्यक्त गरे । भारतीय बजारको प्रचुर सम्भावनालाई ध्यानमा राखी छिटोभन्दा छिटो धेरैभन्दा धेरै जलविद्युत् उत्पादनको वातावरण बनाउन ढिलो नगर्न उनले नेपाललाई सुझाव दिए । ‘जलविद्युत्को सम्भावनालाई मात्र बनाएर नेपाल बस्नुहुँदैन, जलवायु परिवर्तनको रºतारलाई बुझेर लगानीको वातावरण पनि बनाउनुपर्छ,’ उनले भने । उनले भारतसँगको द्विपक्षीय व्यापारमा रहेका सबै अवरोध हटाउन सरकार तयार रहेको उनको भनाइ थियो ।
भारत सरकारले महाकाली, सप्तकोसीलगायत आयोजनामा सहयोग गरे पनि उल्लेखनीय प्रगति हुन नसकेको तथा निजी क्षेत्रबाट लगानी गरिएका माथिल्लो कर्णाली, माथिल्लो मस्र्याङ्दी, अरुण तेस्रोलगायत आयोजनाले पनि विभिन्न समस्या भोगिरहेको भन्दै गुनासो गरेका थिए । भारतीय उद्योग मन्त्रालयका सहसचिव अरविन्द मेहताले भारतीयका निजी लगानीकर्ता तथा सरकारले सहयोग गरेका आयोजनामा धेरै समस्या देखिएको बताउँदै उचित वातावरण बनाउन सल्लाह दिए । ‘नेपालले चाहेमा र उचित वातावरण बनाएमा भारतले धेरै क्षेत्रमा सहयोग गर्न सक्छ, खाली लगानी आउनुपर्‍यो भन्दा पनि वातावरण ठूलो कुरा हो,’ उनले भने, ‘खाली जलविद्युत् आयोजनाहरू देखाएर त्यसलाई बार्गेनिङको प्वाइन्ट बनाउनुभन्दा पनि आयोजना समयमै बनाउन नदिँदा नेपालले व्यहोरिरहेको घाटाको लेखाजोखा गर्नुपर्छ ।’
नेपालस्थित फिक्कीका आवासीय प्रतिनिधि कनिष्कदास गुप्ताले नेपालमा थप लगानी विस्तारमा भारतीय उद्योगी अनुकूल वातावरण कुरिरहेको र उचित वातावरण बनेमा लगानीलाई अभियानकै रूपमा अघि बढाउने बताउँछन् । एक्जिम बैंक नयाँदिल्लीका श्रीराम सुव्रमानियमले नेपालमा लगानी गर्न इच्छुक भए पनि अहिलेसम्म ३५० मिलियन डलर मात्र माग आएको जानकारी दिए । ‘नेपालले माग गरेमा हामी सहुलियतमा ऋण दिन तयार छाँै, त्यसका लागि नेपालले आयोजनासहित आउनुपर्‍यो,’ उनले भने । भारत सरकारको महानगर टेलिफोन निगम लिमिटेड (एमटिएनएल) का अध्यक्ष एवं प्रबन्ध–निर्देशक एके गर्गले नेपालमा सूचना प्रविधिको विकासका लागि थप १० अर्ब लगानी गर्न तयार रहेको र त्यसका लागि आºनो कम्पनी एकीकृत दूरसञ्चार अनुमतिपत्रको प्रतीक्षामा रहेको बताए ।