खलंगामा खानेपानीको हाहाकार

जाजरकोट । सदरमुकाम खलंगामा पिउनेपानीको हाहाकार छ । गर्मीयाममा पानीका मुहान सुक्ने, सदरमुकाम आसपासमा रहेका पानीका मुहानको मर्मतसम्भार तथा संरक्षणको अभावले सदरमुकाम खलंगामा खानेपानीको हाहाकार भएको हो ।

जाजरकोटी राजा जंगबहादुर शाहका कान्छा छोेरा हरिविक्रम शाहकी छोरी बालकुमारी शाहको अनुरोधमा वि.सं १९८४ मा निर्माण गरिएको बुदबुदी–खलंगा खानेपानी आयोजनाको भरमा सदरमुकाम खलंगा रहँदै आएको थियो । निरन्तर जनसंख्या वृद्धि भएपछि यहाँ पिउनेपानीको कमी भई मौजुदा स्रोतले धान्न नसकेको हो । खलंगाका होटल, विद्यालय अस्पताल, सरकारी कार्यालय र निजी डेरा गरी बस्ने नागरिकले खानेपानीको समस्या झेल्नुपर्ने अवस्था रहेको नागरिक अगुवा केशवजंग शाहले बताए ।

खानेपानी अभावले जिल्ला सदरमुकाम खलंगाभित्र सञ्चालनमा रहेका होटल व्यवसाय नै बन्द गर्नुपर्ने अवस्थामा पुगेको व्यावसायी वीरबहादुर खड्काले बताए । खलंगा बजारभित्र दुई दर्जनभन्दा बढी होटल व्यावसायी रहेको बताउँदै खड्काले बुदबुदी खानेपानी आयोजनाको विकल्पको खोजी गर्नुपर्ने बताए ।

बालकुमारी शाहको विवाह वि.सं १९६५ मा श्री ३ चन्द्रशम्शेर राणासँग भएको थियो । वि.सं १९८४ मा बुदबुदी–खलंगा खानेपानी आयोजनाको निर्माण सम्पन्न भएपछि खलंगामा चौबिसै घण्टा आउने १० वटा कलधारा सञ्चालनमा ल्याइएको थियो । त्यतिवेला निर्माण गरिएका सदरमुकामका कतिपय धारा हटाइएको भए तापनि बुदबुदी क्षेत्रमा निर्माण गरिएका खानेपानीका ट्यांकीको मर्मतसम्भार तथा संरक्षणको अभावमा जीर्ण बन्दै गएपछि खानेपानीको अभाव हुन थालेको हो ।

सदरमुकाम खलंगाभित्र खानेपानी अभावको समस्या समाधान गर्न २०७४ साल असारदेखि निर्माणकार्य सुरु गरिएको खलंगा सहलगानी खानेपानी आयोजना निर्धारित समयमा बन्न नसक्ने भएको छ । पोखरादेखि खलंगासम्म १८ किलोमिटर लम्बाइ रहेको खलंगा सहलगानी खानेपानी आयोजना निर्माण कार्यको जिम्मा लुम्बिनी, केशव शाह जेभी नौबस्ता बाँकेले लिएको संघीय खानेपानी आयोजना कार्यालय, सुर्खेतका प्रमुख पूर्णबहादुर ज्वारचनले बताए ।

सहलगानी खानेपानी आयोजना निर्माणका लागि १२ करोड ३० लाख रुपैयाँमा सम्झौता गरेको लुम्बिनी, केशव शाह जेभीले हालसम्म ६० प्रतिशत काम सम्पन्न गरेको कार्यालय प्रमुख ज्वारचनले बताए । उनका अनुसार १८ किलोमिटर पाइपलाइनको काम सम्पन्न भएको छ, पानी प्रशोधन केन्द्र निर्माणको काम सम्पन्न भएको छ । तीन सय घनमिटर तीन लाख लिटर क्षमता भएको ट्यांकी निर्माण भएको छ । खानेपानी आयोजनाको इकाइ कार्यालय भवन निर्माण सम्पन्न भएको छ ।

वि.सं २०७६ असार २५ गतेभित्र काम सम्पन्न गरिसक्ने भनेर सम्झौता–पत्रमा हस्ताक्षर गरेको निर्माण कम्पनीले क्रमश ९०, ८० र ३० घनामिटरका तीन वटा ट्यांकी निर्माण, मुख्य तथा वितरण पाइपलाइन र धारा निर्माणको पूरै काम गर्न बाँकी रहेको बताइको छ । ९ सय ९७ घरधुरी समेटिएको उक्त सहलगानी खानेपानी आयोजनामा उपभोक्तले गर्नुपर्ने २२ प्रतिशत श्रमदानको काम पूरै बाँकी रहेको बताउँदै खलंगा सहलगानी खानेपानी आयोजनाका अध्यक्ष वसन्तप्रसाद शर्माले आयोजनाको कुल रकमको तीन प्रतिशत रकम उपभोक्ताले समपूरक कोषका रूपमा जम्मा गर्नुपर्ने बताए ।

उक्त आयोजनाका लागि यस वर्ष कर्णाली प्रदेश सरकारबाट आएको ८० लाख अनुदान र भेरी नगरपालिकाले दिएको ३५ लाख अनुदान खर्च हुननसकेको अध्यक्ष शर्माले जानकारी दिए । उपभोक्ताका तर्फबाट निर्माण गर्नुपर्ने १२० घनामिटरको एक र अर्को १७० घनामिटरको दुईवटा ट्यांकी निर्माण गर्ने स्थलका बारेमा उपभोक्ताबीच कुरा मिल्न नसकेपछि प्रदेश र नगरपालिकाबाट प्राप्त अनुदानलाई खर्च गर्न नसक्ने अवस्था सिर्जना भएको अध्यक्ष शर्माले बताए ।

निर्माण कार्य ढिलाइ हुनुमा आयोजनाको ‘सर्वे डिजाइन’ अनुसारको बोलपत्र डिजाइन हुन नसक्नु, आयोजना सर्वे गर्दा रिजर्भ ट्यांकी निर्माणस्थल किटान नगरिनु, कर्मचारी समायोजन–विषयगत कार्यालय परिवर्तन हुनु, उपभोक्ताले गर्नुपर्ने श्रमदान अनुसारको काम नगर्नुलगायतका कारण रहेको कार्यालय प्रमुख ज्वारचनले बताए ।

उनका अनुसार खलंगा सहलगानी खानेपानी आयोजना पाँच प्रतिशत सवसिडी अनुदान पाएको भए तापनि सुक्खा आयोजनामा पर्न नसक्नुले पनि निर्माण कार्यमा ढिलाइ भएको छ भने निर्माण कार्यको जिम्मा लिएको निर्माण कम्पनीको ढिलाइका कारण पनि आयोजनाले गति लिन सकिरहेको छैन् । पाँच करोडभन्दा बढी रुपैयाँ भुक्तानी लिइसकेको निर्माण कम्पनीले गरेको कार्यप्रगति ६० प्रतिशत मात्र छ ।