चिहान भएको गुफामा १३ हजार वर्ष पुरानो रक्सी

इजरायल । अनुसन्धानकर्ताहरूले इजरायलको हाइफास्थित एउटा प्रागैतिहासिक गुफामा मदिरा बनाउने सबैभन्दा पुरानो भट्टी फेला पारेका छन् । त्यहाँ १३ हजार वर्षअघि अन्न कुहाएर बनाइएको मदिराको अंश पनि भेटिएको छ । अर्धफिरन्ते सिकारीहरूको चिहानको अध्ययन गर्ने क्रममा त्यहाँ प्राचीन भट्टी भेटिएको हो ।

यसअघि पाँच हजार वर्षदेखि मात्र अन्न कुहाएर मदिरा बनाउन थालिएको भन्ने मान्यता थियो । तर, यो नयाँ प्रमाणले मदिराको इतिहासमा परिवर्तन हुने देखिन्छ । रोटी बनाउँदा मात्रै मदिराको उत्पादन हुन्थ्यो भन्ने पुरानो मान्यतालाई पनि यसले फेरिदिनेछ। तर, अनुसन्धानकर्ताहरूका अनुसार रोटी पहिला कि मदिरा पहिला बनाउन थालिएको हो त्यो भन्नचाहिँ गाह्रो छ।

‘जर्नल अफ आर्किअलजिकल साइन्स: रिपोर्ट्स’ को अक्टोबर अंकमा प्रकाशित लेखमा मदिरा मृतकको सम्मानमा आयोजना हुने भोजका लागि बनाइने गरेको तर्क गरिएको छ । ‘यो मानवनिर्मित सबैभन्दा पुरानो मदिरा भएको प्रमाण हो,’ अनुसन्धानको नेतृत्व गरेकी स्यान्फर्ड विश्वविद्यालयकी प्राध्यापक ली लिउले स्यान्फर्ड न्युजलाई बताइन् ।

लिउका अनुसार अनुसन्धानकर्ताहरूले अहिले ती नटुफियन मानिसहरूले कस्ता वनस्पति खान्थे भनेर खोजी गर्दैछन् ।नटुफियनहरू पुराना पाषाणयुगदेखि नवपाषाण युगसम्म अस्तित्वमा थिए । अनुसन्धानकर्ताहरूले गहुँ र जौबाट बनेको मदिराका अंश गुफाभित्र ढुंगाको सतहमा बनाइएका खोपिल्टामा भेटेका थिए ।

त्यही अंशको वैज्ञानिक विश्लेषण गरिएको थियो । ६० सेन्टिमिटरसम्म गहिरा ती खोपिल्टाहरू ओखलका रूपमा, अन्नपात भण्डार गर्न, ओट, दाल एवं बोटबिरुवाबाट संकलित रेसाजस्ता सामग्री पिस्न र पकाउन प्रयोग गरिन्थ्यो । प्राचीन मदिरा लेदो हुन्थ्यो । हिजोआज उत्पादन गरिने बियरभन्दा यो धेरै भिन्न देखिन्थ्यो भन्ने आकलन गरिएको छ।

अनुसन्धान टोलीले प्राचीन मदिराजस्तै पदार्थ बनाएर गुफामा भेटिएको अवशेषसँग तुलना गरेको छ । त्यसका लागि अन्नलाई उमारेर त्यसबाट माड बनाइयो र पिसिएको लेदोलाई तताइयो । त्यसमा यिस्टयुक्त मर्चा हालेर फर्मेन्टेसन गराइयो । त्यो प्राचीन मदिरा भने आधुनिक बियरभन्दा सम्भवत: दुर्बल थियो ।